Żyworodność może być dziwnie brzmiącym słowem, ale w rzeczywistości opisuje jedno z najlepiej znanych zjawisk wśród ssaków (i innych gatunków), polegające na rozwoju embrionów w ciele matki aż do momentu narodzin, kiedy to są już gotowe do życia w świecie zewnętrznym. Żywo rodzenie, tak dobrze znane nam, ludziom, nie występuje tak często w królestwie roślin, gdzie embriony są uwalniane przez roślinę macierzystą w postaci nasion i są całkowicie zależne od środowiska, w którym się rozwijają i rosną.
Jednak żywo rodzenie może również występować u niektórych roślin i czasami nasiona, które normalnie czekałyby na uwolnienie, zaczynają rosnąć w ciele matki i wychodzą na powierzchnię jak uwolnione istoty z innego świata. Efekt? Rośliny, które wyglądają jak z horroru, ale w rzeczywistości są przedwcześnie urodzonymi matkami.
Rośliny z tendencją do żyworodności
Żyworodność u roślin nie jest powszechna, ale istnieją pewne wyjątki. W królestwie roślin odnotowano kilka gatunków z tendencją do żyworodności, takich jak:
• Czerwony namorzyn.
• Rośliny rosnące na terenach zalewowych.
• Kukurydza.
• Pomidory.
• Pszenica.
• Ryż.
Na przykład niektóre gatunki namorzynów rosną na osadach nasyconych wodą przez pływy, a ponadto charakteryzują się wysokim stężeniem soli i ubóstwem tlenu, co oznacza, że żyworodność daje tym gatunkom większe prawdopodobieństwo pomyślnego ukorzenienia się w trudnym podłożu i przetrwania, aby rozwinąć się i utworzyć namorzyny.
Czerwone namorzyny (i inne namorzyny) są żyworodne: nasiona kiełkują, gdy owoc jest nadal przytwierdzony do gałęzi; ponadto matka nadal je odżywia, aż osiągną długość 40 cm.
Żyworodność może również występować w przypadku popularnych owoców, takich jak pomidory lub papryka. Nasiona zawierają hormon hamujący proces kiełkowania. Jest to konieczne, ponieważ zapobiega kiełkowaniu nasion w niekorzystnych warunkach i utracie możliwości wyrośnięcia na rośliny.
Czasami jednak hormon ten wyczerpuje się, na przykład gdy pomidor zbyt długo leży na półce sklepowej. Czasami hormon można oszukać, aby uznał, że warunki są odpowiednie, zwłaszcza jeśli są gorące i wilgotne. Może się to zdarzyć w przypadku kłosów kukurydzy, które są narażone na duże opady deszczu i gromadzą wodę w łuskach, lub owoców, które nie są zbierane i spożywane natychmiast podczas gorącego, wilgotnego lata.
Żyworodność często wygląda jak inwazja larw, co jest niekorzystne, jeśli chcesz sprzedać owoce. W przeciwnym razie jest całkowicie nieszkodliwa.
Oprócz przypadków mutantów pomidorów lub kukurydzy na półkach supermarketów, uważa się, że 89% gatunków roślin żyworodnych rośnie w wilgotnych lasach lub środowiskach zalanych wodą, a wiele z nich pochodzi z tropików. Warunki środowiskowe mają zatem duży wpływ na przyczyny żyworodności, co wyjaśnimy poniżej.
Co powoduje żyworodność u roślin?
Eksperci twierdzą, że żyworodność powstaje w odpowiedzi na czynniki szkodliwe dla rozwoju zarodków w glebie:
• Ekstremalne temperatury.
• Nieprzewidywalność środowiska.
• Zbyt suche środowisko.
• Podatność nasion na drapieżnictwo.
• Ataki mikroorganizmów.
Oprócz tych czynników, niektóre badania wskazują na wspólną przyczynę występowania żyworodności u gatunków roślin: nietolerancję wysychania nasion, kluczowego procesu w tworzeniu niektórych nasion.
Nie są to zmutowane truskawki, to po prostu żyworodność nadaje im ten dziwny wygląd.
Żyworodność i spoczynek nasion
Nasiona wielu gatunków roślin są w stanie zachować zdolność kiełkowania przez wiele lat. Ten stan braku aktywności metabolicznej odpowiada stanowi spoczynku (lub utajenia) i pozwala na zbieranie nasion, pakowanie ich i przechowywanie przez pewien czas bez obawy o utratę żywotności lub zdolności do kiełkowania. Wysychanie jest kluczowym warunkiem wstępnym przejścia tych nasion w stan spoczynku, dzięki czemu kiełkują w glebie dopiero wtedy, gdy warunki środowiskowe są odpowiednie.
Proces ten nie zachodzi jednak u roślin żyworodnych, co pozwala gatunkom roślin pochodzącym z wilgotnych lub zalewanych środowisk, gdzie ich nasiona nie mają możliwości wyschnięcia, wytworzyć zdrowe zarodki. W rezultacie nasiona te nie przechodzą w stan spoczynku i dlatego kiełkują w ciele matki po utworzeniu się zarodka. W ten sposób żyworodność wynika z adaptacji środowiskowej wielu roślin. Nie jest to jednak jedyna przyczyna żyworodności w świecie roślin.
Rośliny zmutowane: kolejna przyczyna żyworodności
Chociaż czynniki zewnętrzne, takie jak obfitość wody, mogą wywołać żyworodność u niektórych gatunków roślin, czasami genetyka jest główną przyczyną tego zjawiska. Mutacje genetyczne u pomidorów, kukurydzy i pszenicy mogą powodować powstawanie żyworodnych okazów z powodu zmiany w produkcji fitohormonów lub zmniejszenia wrażliwości na fitohormony odpowiedzialne za wywoływanie stanu spoczynku.
Żyworodność lub przedwczesne kiełkowanie nasion jest zjawiskiem fizjologicznym występującym u niektórych gatunków uprawnych, takich jak kukurydza.
Żyworodność – ewolucyjna zaleta czy wada?
Ostatecznie wszystkie żywe istoty mają tę samą misję, jaką jest realizacja strategii ewolucyjnej mającej na celu przetrwanie gatunku. Z tego powodu wielu ekspertów spiera się o przydatność żyworodności u roślin. Argumenty przeciwko niej twierdzą, że zjawisko to ogranicza zdolność rozprzestrzeniania się osobników, które po wykiełkowaniu w roślinie macierzystej nie będą już rozprzestrzeniać się do nowych siedlisk, co oznacza, że ekspansja gatunku będzie bardzo ograniczona. Jeśli coś stałoby się z ziemią, na której rosną wszystkie rośliny, lub jeśli zmieniłyby się warunki środowiskowe, wszystkie osobniki tego gatunku zginęłyby i ostatecznie wyginęłyby.
Jednak na liście „zalet” żyworodność jest strategią reprodukcyjną, która sprzyja roślinom rosnącym w wilgotnym środowisku, a także w trudnych warunkach, w których rozwijająca się roślina ma większe szanse na przetrwanie niż nasiona otoczone łupiną.
Alpejska trawa (Pooideae) jest żyworodna tylko wtedy, gdy rośnie w warunkach długich dni i niskich temperatur, w przeciwnym razie wytwarza normalne nasiona.
Żyworodność u roślin konopi
Żyworodność u konopi nie jest częstym zjawiskiem, chociaż może wystąpić w określonych warunkach środowiskowych. A gdy celem uprawy nie jest produkcja kwiatów, ale nasion, to hodowca lub hodowca jest odpowiedzialny za zapylenie kwiatów samic, które wytworzą te nasiona. Produkcja nasion konopi może odbywać się zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz (a także w szklarniach). W obu przypadkach może wystąpić coś podobnego do żyworodności, jeśli sprzyjają temu czynniki środowiskowe.
Jak? To bardzo proste: kiedy kwiaty żeńskiej rośliny konopi zostaną zapylone, każda zapłodniona znamiona (włoski na pąkach, brama dla pyłku do rośliny) spowoduje powstanie nasion wewnątrz słupka. Po kilku tygodniach (zwykle co najmniej czterech) może się zdarzyć, że niektóre nasiona są w pełni ukształtowane, podczas gdy inne potrzebują jeszcze kilku dni, aby w pełni dojrzeć.
Jeśli rośliny konopi rosną w zbyt wilgotnym środowisku, w pełni dojrzałe nasiona zaczynają kiełkować wewnątrz kwiatu matki. W niektórych przypadkach sadzonki te spadają na ziemię i zaczynają się rozwijać, zakorzeniając się w podłożu, podczas gdy inne rozwijają się w kwiecie konopi, aż do śmierci.
Jak zapobiegać żyworodności konopi?
Jak już wspomnieliśmy, gdy celem uprawy jest produkcja nasion konopi, żyworodność jest czymś, czego zdecydowanie chcemy uniknąć. Z tego powodu konieczne jest zwracanie uwagi na poziom wilgotności względnej w pomieszczeniu lub namiocie do uprawy (w przypadku uprawy indoor) i staranie się utrzymać go idealnie poniżej 50%, a przede wszystkim upewnienie się, że nie przekracza 60%.
Może to stanowić wyzwanie, zwłaszcza w fazie kwitnienia roślin, ponieważ są one w pełni rozwinięte i bardziej krzaczaste, co powoduje większe parowanie i wzrost wilgotności względnej. Aby obniżyć poziom wilgotności w uprawach indoor i zapobiec przedwczesnemu kiełkowaniu nasion, zaleca się stosowanie osuszaczy.
W uprawach na wolnym powietrzu wilgotność otoczenia zależy od klimatu danego obszaru, dlatego ważne jest, aby wiedzieć, kiedy zwykle pojawiają się jesienne deszcze, aby za wszelką cenę ich uniknąć. Jeśli pąki nasienne zostaną zbytnio zamoczone lub bezpośrednio narażone na deszcz, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nasiona będą żywe. Dlatego też, aby temu zapobiec, bardzo przydatny może być wybór genetyki o szybkim okresie dojrzewania, przeznaczonej do uprawy w klimacie zimnym, takiej jak odmiany Early lub Fast.
Genetyka ta oferuje wszystkie zalety odmian feminizowanych lub regularnych, skracając okres kwitnienia o kilka tygodni, co oznacza, że będą one gotowe do zbioru wcześniej, co jest ogromną zaletą dla hodowców mieszkających w regionach o zimnym klimacie i krótkim lecie lub dla tych, którzy chcą uzyskać maksymalną liczbę zbiorów w ciągu roku.
